W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku wybuchło największe polskie powstanie narodowe.
Powstanie Styczniowe objęło swym zasięgiem ziemie zaboru rosyjskiego czyli Królestwo Polskie i wschodnie województwa przedrozbiorowej Rzeczpospolitej. Powstanie miało charakter wojny partyzanckiej, która początkowo przynosiła sukcesy, jednak bez wsparcia mocarstw zachodnich powstańcy nie mieli szansy na zwycięstwo. Walki toczyły się do jesieni 1864 roku. Po upadku powstania ok. 38 tys. powstańców zostało skazanych na katorgę, ok. 10 tys. wyemigrowało. Rosjanie skonfiskowali wiele polskich majątków ziemskich, odebrali prawa miejskie miejscowościom, które wspierały powstanie, rozpoczęli wzmożoną rusyfikację. W 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, zlikwidowano jego budżet.
